In de samenleving worden gesprekken over Kunstmatige Intelligentie (AI) vaak gedomineerd door verschillende angstige of oplossingsgerichte verhalen over technologie. Beide soorten verhalen richten zich vooral op technologie zelf. Voor een verantwoord gebruik van AI is het echter belangrijk om te kijken naar de bredere ecologische en sociale context en gevolgen van deze technologie. Deze achtergronden blijven vaak onopgemerkt door beslissers, omdat ze niet zichtbaar of tastbaar zijn. Bovendien leidt een te nauwe focus op technologie af van de mensen die verantwoordelijk zijn voor het ontwerpen van AI-systemen, en de invloed die deze systemen hebben op zowel mensen als op de natuur.
Een van de uitdagingen bij het verantwoord ontwikkelen van AI is om van huidige verhalen over technologie te verschuiven naar ‘relatieverhalen’ over macht, door gesprekken te herformuleren in een omgeving met meerdere belanghebbenden. Systemisch ontwerp en onderzoek door middel van ontwerp bieden verschillende methoden hiervoor. Een daarvan is het werken met een fysiek grensobject (PBO). Dit artikel beschrijft het ontwerp en het gebruik van het PBO ‘Wie trekt de touwtjes’. Dit PBO werd gebruikt in een co-creatieve setting met vier verschillende groepen. Door interactie kregen de deelnemers inzicht in de invloed van elke belanghebbende binnen het machtssysteem en konden ze een doorlopend gesprek hebben over bestaande machtsrelaties en manieren om deze samen te veranderen.
De bijdragen van dit artikel omvatten nieuwe inzichten over welke ontwerpbeginselen kunnen worden gebruikt om een PBO te ontwerpen met behulp van verstrengelingstheorie, en hoe een PBO kan uitnodigen tot gesprekken over de onzichtbare en ontastbare machtsrelaties achter AI-systemen.
Lees de publicatie hier
SLEUTELWOORDEN: AI-ethiek, AI, macht, verhaal, grensobject, fysiek, sociaal ontwerp, Nieuw Materialisme, verstrengeling
THEMA’S: Methoden & Methodologie, Samenleving & Cultuur, Sociotechnische Systemen
Auteurs: Tiwanee van der Horst, Maaike Harbers, Anja Overdiek.